Çölyak Hastalığında Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Çölyak hastalığı ve beslenme birbiriyle yakından ilgilidir çünkü bu hastalıkta temel tedavi yöntemi, ömür boyu sürecek glütensiz bir diyet uygulamaktır. Glüten; buğday, arpa, çavdar ve tritikale gibi tahıllarda doğal olarak bulunur ve bu tahıllardan yapılmış ürünlerde yaygındır. Glütensiz bir diyet, çölyak hastalığının semptomlarını hafifletir ve ince bağırsağın iyileşmesine yardımcı olur. Doktorunuz dengeli bir diyeti sürdürmek için ne yiyip içmeniz gerektiği konusunda size rehberlik edebilir.1 Aşağıda sizin için hazırladığımız bazı maddeleri de inceleyebilirsiniz:
Glutensiz Gıdaları Öğrenin ve Çapraz Bulaşmaya Dikkat Edin
Çölyak hastalığı beslenme şekli; et, balık, meyve, sebze, pirinç ve patates gibi doğal olarak glütensiz olan gıdalardır. Ayrıca, patates, pirinç, mısır, soya, fındık, kassava, amarant, kinoa, karabuğday veya fasulye gibi glütensiz besinlerden yapılmış unlar da güvenlidir. Glütensiz işlenmiş gıdalar da bulunabilir ancak genellikle glüten içeren versiyonlarından daha pahalı olabilirler. Çapraz bulaşma riskini azaltmak için glutensiz gıdalarınızı ayrı saklamalı ve hazırlamalısınız.1
Etiket Okumayı Öğrenip Güvenli Alışveriş Yapın
Eğer çölyak hastalığınız varsa alışveriş yaparken ve evde yemek hazırlarken glüten içeren tahıllardan ve bu tahıllardan yapılmış katkı maddelerini içeren gıdalardan kaçının. Ayrıca gıda etiketlerini dikkatlice okuyarak glüten içerip içermediğini kontrol edin. Çölyak hastaları için Glutensiz etiketlemesi oldukça önemlidir. Bu nedenle etiketsiz ve içeriğinden emin olmadığınız gıdaları tüketmeyin. Glutensiz diyetinizde yulafı dahil etmeyi düşünüyorsanız yulafın da mutlaka glutensiz olduğundan emin olun.1
Dışarıda Yemek Yemeden Önce Hazırlık Yapın
Dışarıda yemek yerken veya sosyal etkinliklere katılırken, glutensiz menü sunan restoranları araştırın. Restoranda, servis elemanına çölyak hastası olduğunuzu bildirin ve yemeklerin içeriği ve hazırlanış şekli hakkında bilgi alın. Sosyal etkinliklere katılırken de ev sahibine çölyak hastası olduğunuzu bildirebilir ve glutensiz gıdaların olup olmadığını öğrenebilirsiniz. Emin olamıyorsanız kendiniz için güvenli olan glutensiz gıdaları yanınızda götürmenizde fayda var.1
Çölyak hastalığına sahipseniz, sağlıklı ve dengeli bir glutensiz diyet planlamak için doktorunuz ve bir diyetisyenle iş birliği yapmak önemlidir. Bu diyet, sizi hem gluten içeren gıdalardan korurken hem de gerekli besinleri sağlar. Glutensiz bir diyeti doğru uygulamak, çölyak hastalığının yönetiminde hayati öneme sahiptir.1
Çölyak Hastalığının Semptomları Diyet ile Önlenebilir mi?
Çölyak hastalığı, glüten içeren yiyeceklere karşı gelişen bir bağışıklık reaksiyonudur ve bu durum ince bağırsaklarda hasara yol açabilir. Bu hastalığın en etkili tedavi yöntemi, ömür boyu sürecek glütensiz bir diyet uygulamaktır. Glütensiz bir diyetin uygulanması, çölyak hastalarında görülen semptomların hafiflemesine ve ince bağırsağın iyileşmesine yardımcı olur. Semptomlar arasında karın ağrısı, ishal, kabızlık, gaz, kilo kaybı ve yorgunluk bulunur. Glutensiz diyet, bu semptomları büyük ölçüde azaltabilir ve bazı durumlarda tamamen ortadan kaldırabilir. Ancak, diyete tam uyum sağlanmazsa veya yanlışlıkla glüten tüketilirse semptomlar tekrar ortaya çıkabilir. Dolayısıyla çölyak hastalığının semptomları, uygun bir diyetle büyük ölçüde önlenebilir ve kontrol altına alınabilir.1
Çölyak Hastaları Beslenmelerine Dikkat Etmezlerse Ne ile Karşılaşabilirler?
Çölyak hastaları, beslenmelerinde gerekli özeni göstermez ve glütensiz diyeti ihlal ederlerse, çeşitli sağlık sorunlarıyla karşılaşabilir. Glüten içeren gıdaların tüketilmesi, ince bağırsağın zarar görmesine ve besin emiliminin bozulmasına yol açar. Bu durum, vitamin ve mineral eksikliklerine, özellikle demir eksikliği anemisi ve kalsiyum eksikliğine neden olabilir. Uzun vadede ise bağırsak hasarı sindirim sorunlarına, karın ağrısına, ishal veya kabızlığa, şişkinlik ve gaz gibi gastrointestinal rahatsızlıklara yol açabilir. Ayrıca, bağışıklık sisteminin bozulması nedeniyle çölyak hastaları, enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelebilir. Çölyak hastalığının yönetiminde ihmal, kemik erimesi (osteoporoz) riskini artırabilir. Bu nedenle, çölyak hastalarının, sağlıklarını korumak ve komplikasyonları önlemek için glütensiz bir diyeti sıkı bir şekilde takip etmeleri hayati önem taşır.1,2
Çölyak Hastaları Ekmek Yerine Ne Yemelidir?
Çölyak hastaları için ekmek yerine tüketilebilecek sağlıklı ve lezzetli alternatifler mevcuttur. Bu alternatifler, glütensiz olmalarının yanı sıra besin değeri açısından da zengindir.
Glütensiz Ekmek
Glütensiz un kullanılarak yapılan ekmekler, buğday ekmeğinin yerini alabilir. Piyasada bulunan çeşitli markaları deneyebilir ya da evde yapabilirsiniz. Glütensiz ekmekler, buğday ekmeğine göre farklı bir tada sahip olabilir ancak çölyak hastaları için güvenli bir seçenektir.3
Mısır Tortillası
Mısır unundan yapılan tortillalar, glütensiz ve yüksek lifli bir alternatiftir. Tacos ve diğer Meksika yemeklerinde kullanılabileceği gibi wrap ve pizza tabanı olarak da tercih edilebilir. Mısır tortillasını genellikle dışarıda yemek yerken bulmak kolaydır ve evde yapımı da basittir.3
Marul ve Yapraklı Yeşillikler
Marul ya da lahana gibi büyük yapraklı yeşillikler, lavaş ya da ekmek yerine geçebilecek sağlıklı birer alternatiftir. Büyük yapraklar, sebze, peynir, et, avokado ve humus gibi çeşitli malzemelerle doldurulup sarılabilir ve tüketilebilir.3
Tatlı Patates
Tadı ekmeğe benzemese de tatlı patates, ekmek yerine geçebilecek, besleyici bir alternatiftir. Dilimlenmiş tatlı patates, her türlü malzemeyle kullanılabilir ve hatta kızartılabilir. Dilerseniz büyük parçalar halinde pişirip iki dilim arasına dilediğiniz malzemeyi koyabilirsiniz.3
Bu alternatifler, çölyak hastası beslenme listesi için çeşitlilik sunarken, aynı zamanda besleyici ve lezzetli seçenekler sağlar. Her biri, farklı yemek ve atıştırmalıklarla uyumlu olacak şekilde dengelenmiş bir diyetin parçası olabilir.
Çölyak Hastaları Yumurta Yiyebilir mi?
Çölyak hastalığı beslenmesi, glütensiz gıdaları içerir. Yumurta da bu gıdalar arasındadır. Yumurta doğal olarak glütensizdir ve çölyak hastaları için mükemmel bir protein kaynağıdır. Ancak, yumurta hazırlanırken çapraz kontaminasyona dikkat etmek önemlidir. Yumurtanın işlenmiş veya paketli yiyeceklerle birlikte kullanıldığı durumlarda bu ürünlerin içeriklerini kontrol etmek gerekir. Çünkü bazı katkı maddeleri veya işlem yöntemleri glüten içerebilir. Kısacası, saf ve doğal haliyle tüketilen yumurta, çölyak hastaları için güvenli ve besleyici bir seçenektir.4
Çölyak Hastaları Süt Ürünü Tüketebilir mi?
Çölyak hastalığı olan bireylerde sıklıkla, glütenin bağırsaklarda neden olduğu hasar sebebiyle laktaz enzimi kaybı yaşanabilir. Bu durum, ikincil laktoz intoleransına yol açar. Ancak, çölyak hastaları katı bir glütensiz diyet uyguladıklarında, bağırsaklarının iyileşmesi mümkündür ve bu sayede laktoz intoleransı çoğu hastada geçici bir durum haline gelir. Bu bilgiler ışığında, çölyak hastaları süt ürünlerini tüketebilir ancak laktoz intoleransı varsa, laktoz içermeyen veya düşük laktoz içeren süt ürünlerini tercih etmelidirler. Örneğin; yaşlanmış peynirler (Cheddar, İsviçre peyniri vb.), bazı yoğurtlar ve laktozsuz ürünler genellikle iyi tolere edilir. Ayrıca, kalsiyum ihtiyaçlarını karşılamak için somon (kemikli), brokoli ve ıspanak gibi süt dışı besin kaynaklarına yönelmek faydalı olacaktır.5
Halk arasında glutensiz beslenme hastalığı olarak da bahsedilen Çölyak hastalığı konusunda rehberimizi okudunuz. Ayrıca sağlıklı beslenme hakkında daha detaylı araştırma yapabilir, yulaf ezmesinin faydaları ya da sindirimi kolay besinler gibi farklı konularda da bilgi sahibi olabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
